Dış ticaret, küresel pazarlarda başarılı olmak isteyen firmalar için büyük bir fırsat sunar. Ancak bu alanda kullanılan terimler ve kavramlar, yeni başlayanlar için karmaşık olabilir. İşte dış ticaretle ilgili en önemli terimler

ve açıklamaları, alfabe sırasına göre tamamladı:

A

• Akreditif (Letter of Credit – L/C): Uluslararası ticarette güvenli ödeme yöntemi. İthalatçı ve ihracatçı arasında banka garantisi sağlar (AB ve ABD pazarlarında yaygın).
• Anti-Damping Vergisi: Yurt dışından gelen ürünlerin yerli üreticilere zarar vermemesi için uygulanan ek vergi.
• ATA Karnesi: Geçici ithalat ve ihracat işlemlerinde kullanılan belge (uluslararası taşımacılıkta, Incoterms 2020 ile uyumlu).

B

• Barter: Mal veya hizmetlerin para kullanılmadan takas edilmesi (uluslararası ticarete alternatif bir yöntem).
• Bloke Çek: Alıcının lehine düzenlenen ve belirli şartlar sağlandığında tahsil edilebilen çek (finansal risk yönetimi için).
• Bill of Lading (Konşimento): Deniz taşımacılığında malın taşınmasını ve teslimatını belgeleyen evrak (lojistik süreçlerinde kritik).

C

• CIF (Cost, Insurance, Freight): Sigorta ve navlunun ihracatçı tarafından karşılandığı teslim şekli (Incoterms 2020’a uygun, deniz taşımacılığında yaygın).
• Çeki Listesi: Gümrük işlemlerinde beyan edilecek malların listesi (4458 Sayılı Gümrük Kanunu’na uygun).
• Customs Duty (Gümrük Resmi): İthal edilen mallar üzerine uygulanan vergi (hedef pazarlarda farklı oranlar).

D

• Damping: Bir ürünün yurt dışında iç piyasadan daha ucuza satılması (anti-damping vergisi ile önlenir).
• Dahilde İşleme Rejimi: İhracat amaçlı üretimde kullanılmak üzere ithal edilen malların gümrük vergisinden muaf tutulması (Türkiye’de Ekonomi Bakanlığı teşvikleri ile desteklenir).
• Duty-Free Zone (Serbest Bölge): Gümrük vergisinden muaf ticaret yapılan özel bölgeler (Türkiye’de İstanbul, Mersin serbest bölgeleri).

E

• Ex Works (EXW): Malın alıcı tarafından satıcının tesisinden alındığı teslim şekli (Incoterms 2020’a uygun, minimum riskli).
• EORI Numarası: Avrupa Birliği’nde gümrük işlemleri için kullanılan kimlik numarası (AB pazarında zorunlu).
• Export License (İhracat Lisansı): Ürünlerin yurt dışına satışını onaylayan resmi belge (özel mallar için gereklidir).

F

• FOB (Free On Board): Malın geminin bordasına yüklendiği andan itibaren tüm masrafların alıcıya ait olduğu teslim şekli (Incoterms 2020’a uygun, deniz taşımacılığında yaygın).
• Fatura: Mal veya hizmetlerin satışını gösteren belge (proforma fatura, ticari fatura olarak ayrılır).
• Freight Forwarder (Acente): Lojistik süreçlerde malların taşınmasını koordine eden firma (uluslararası taşımacılıkta kritik).

G

• Gümrük Beyannamesi: İthalat veya ihracat işlemlerinde gümrük idaresine sunulan belge (4458 Sayılı Gümrük Kanunu’na uygun).
• Gümrük Vergisi: İthal edilen mallar üzerinden alınan vergi (hedef pazarlara göre değişken, WTO kurallarına uygun).
• Generalized System of Preferences (GSP): Gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere vergi indirimi sağlayan sistem (Türkiye-AB ticaretinde kullanılır).

H

• Harmonized System (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu – GTIP):Uluslararası ticaret mallarını sınıflandıran kod sistemi (gümrük işlemlerinde zorunlu).
• Hedging (Korunma):Döviz kuru ve faiz oranı risklerini azaltmak için finansal araçların kullanımı (dış ticaret finansmanında yaygın).

I-İ

• İhracat: Yurt dışına mal veya hizmet satışı (Türkiye’de Ekonomi Bakanlığı teşvikleri ile desteklenir).
• İthalat: Yurt dışından mal veya hizmet alımı (gümrük vergileri ve düzenlemeleriyle yönetilir).
• Incoterms: Uluslararası ticarette kullanılan teslim ve ödeme şekillerini standartlaştıran kurallar (Incoterms 2020, WTO tarafından desteklenir).
• Import License (İthalat Lisansı): Ürünlerin yurt dışından alımını onaylayan resmi belge (özel mallar için gereklidir).

J

• Joint Venture (Ortak Girişim): İki veya daha fazla firmanın ortak bir proje için bir araya gelmesi (uluslararası iş birliğinde yaygın).

K

• Konsinye İhracat: Malın yurt dışında satılmadan önce gönderilmesi ve satış sonrası ödeme alınması (risk yönetimi için kullanılır).
• Kambiyo Senetleri: Uluslararası ödemelerde kullanılan senetler (akreditif ve vesaik mukabili işlemleri için).
• Knock-for-Knock Agreement (Karşılıklı Tazminat Anlaşması): Lojistikte zararların taraflar arasında paylaşılmasını sağlayan sözleşme.

L

• Liman Vergisi: İthal veya ihraç edilen malların limanlarda uğradığı işlemler için alınan vergi (deniz taşımacılığında yaygın).
• Letter of Indemnity (Tazminat Mektubu): Taşıma sırasında oluşabilecek risklere karşı verilen garanti belgesi (lojistikte kullanılır).

M

• Menşe Şahadetnamesi: Malın hangi ülkede üretildiğini gösteren belge (gümrük işlemlerinde zorunlu, Incoterms ile uyumlu).
• Müşteri Beyanı: İthalatçının gümrüğe verdiği beyan (4458 Sayılı Gümrük Kanunu’na uygun).
• Multimodal Transport (Çok Modlu Taşıma): Deniz, hava, kara ve demiryolu gibi birden fazla taşıma yönteminin kombinasyonu (lojistikte etkin).

N

• Navlun: Deniz taşımacılığında malın taşınma ücreti (Incoterms 2020’da FOB, CIF gibi teslim şekilleriyle bağlantılı).
• Non-Tariff Barriers (Tarife Dışı Engeller): Gümrük vergisi dışındaki ticaret engelleri (kotalar, standartlar, lisanslar).

O

• Origin Certification (Menşe Belgelendirme): Malın üretim yerini belgeleyen resmi doküman (uluslararası ticarete uygun).
• Overseas Market Research (Yurtdışı Pazar Araştırması): İhracat yapılacak ülkenin pazar koşullarını inceleme (pazar analizi için kritik).

P

• Proforma Fatura: Malın satışından önce düzenlenen ve malın detaylarını içeren belge (ticari fatura öncesi kullanılır).
• Packing List (Ambalaj Listesi): Malların ambalajlama ve içerik bilgilerini içeren liste (gümrük ve lojistikte kullanılır).

R

• Restricted Goods (Sınırlı Mallar): İhracat veya ithalatı belirli kurallara tabi olan ürünler (lisans gerektirebilir).
• Royalties (Lisans Ücretleri): Fikri mülkiyet hakları için ödenen telif ücretleri (uluslararası ticaret sözleşmelerinde).

S

• Serbest Bölge: Gümrük vergisinden muaf olarak ticaret yapılan özel bölgeler (Türkiye’de İstanbul, Mersin serbest bölgeleri).
• SWIFT Kodu: Uluslararası bankacılık işlemlerinde kullanılan kimlik kodu (ödeme işlemlerinde zorunlu).
• Sanctions (Yaptırımlar): Uluslararası ticaretin belirli ülkelerle kısıtlanması (Ortadoğu ve Rusya’da etkili olabilir).

T

• TIR Karnesi: Kara yolu taşımacılığında kullanılan uluslararası belge (gümrük geçişlerini kolaylaştırır).
• Transit Ticaret: Bir ülkeden alınan malın başka bir ülkeye satılması (aracı ülke ticareti).
• Trade Agreement (Ticaret Anlaşması): İki veya daha fazla ülke arasında ticaret kolaylıkları sağlayan anlaşma (Türkiye-AB Gümrük Birliği).

U-Ü

• Uluslararası Ticaret: Farklı ülkeler arasında mal veya hizmet alım-satımı (WTO ve Incoterms 2020 ile düzenlenir).
• Ürün Sertifikası: Malın belirli standartlara uygun olduğunu gösteren belge (ISO 14001, CE belgesi gibi).
• Undervaluation (Değersizleştirme): Malların gerçek değerinden düşük beyan edilmesi (gümrük kaçakçılığına yol açabilir).

V

• Vergi İadesi: İhracat yapan firmalara devlet tarafından sağlanan vergi iadesi (Türkiye’de Ekonomi Bakanlığı teşvikleri).
• Value Added Tax (KDV – Katma Değer Vergisi): Malların üretim ve satış süreçlerinde uygulanan vergi (hedef pazarlarda farklı oranlar).

Y

• Yurtdışı Pazar Araştırması: İhracat yapılacak ülkenin pazar koşullarını, rekabeti ve yasal düzenlemelerini inceleme (AB, ABD, Rusya, Ortadoğu, Kuzey Afrika için özel analizler).
• Yield Management (Verim Yönetimi): Lojistik ve ticaret süreçlerinde maliyet verimliliğini artırma (dış ticaret stratejilerinde kullanılır).

Z

• Zero-Rated Goods (Sıfır Vergili Mallar): İhracat edilen malların KDV’siz veya gümrük vergisinden muaf kabul edilmesi (Türkiye’de teşvik sistemi ile desteklenir).
• Zone Pricing (Bölge Fiyatlandırması): Farklı coğrafi bölgelerde fiyatlandırma stratejisi (uluslararası pazarlara göre uyarlanır).